
Op vrijdag 17 januari bezochten 24 enthousiaste VVD-leden de IND-locatie in Den Bosch. Daar ontmoeten we veel enthousiasme vanuit het IND-team voor hun werk. Niet dat ze ontspannen achterover kunnen hangen (het is knetterdruk), de rechters maken het werk niet makkelijker (een werkzaam LHBTQ-beleid werd omgetoverd tot een pakket werk van 28 pagina’s) en de politiek loopt nog wel eens in de weg (Mark Rutte kreeg wel een compliment). Dit neemt niet weg dat je dag in-dag uit in gesprek bent met mensen – oude mensen, jonge mensen, gehandicapte mensen, dove mensen etc. etc – en al die mensen hebben een eigen verhaal. Soms met wat fantasie, maar ook vaak met schrijnende elementen. Het beoordelen hiervan is boeiend.
Kunnen we niet hier of daar een verdrag opzeggen?
Het werk van de IND is vrij helder: er zijn aanvragen vanuit vluchtelingen en die aanvragen dienen te worden getoetst aan de wetten, die inmiddels door Nederland in een keur van nationale wetgeving is verwerkt en ook via toetsing door de rechter verder vorm heeft gekregen.
De VVD krijgt ook complimenten, omdat zij laten zien te begrijpen hoe belangrijk het is om een samenhangend pakket wetgeving te hebben en deze samenhang te bewaken. De wetgeving is als een kerstboom (die in Nederland ruim is opgetuigd) en door één tak uit deze Kerstboom te trekken helpt dat niet om het probleem op te lossen, maar wel om het gehele pakket uit haar verband te trekken. De gedachte van het migratiepact (zie hier onder) is juist om de kerstboom helemaal opnieuw op te tuigen op een wijze dat de regelgeving voor alle Europese landen weer gelijk is. De IND is immers gebaat bij rust, reinheid en regelmaat zodat ze haar lopende processen kan blijven doorlopen en niet steeds hoeft bij te schaven of dat er elementen in de regelgeving ontbreken.
Waar zitten de bottlenecks?
Het is geen geheim dat de werkdruk bij het IND groot is. Deze werkdruk ligt bijvoorbeeld bij de medische dienst; iedereen krijgt een medische toets en dat legt een grote druk op een minder goed-bezet onderdeel van de IND. De tolken vormen geen bottle-neck. Nu is het wel zo dat er maar 2 tolken zijn (die ook nog worden ingezet in Denemarken) voor een heel bijzonder dialect in Oezbekistan. Dit neemt niet weg dat er eigenlijk geen druk op dit onderwerp zit.
Er zit wel druk op bijvoorbeeld het verwerken van dwangsommen (ook nog eens geen leuk werk) of bepaalde verplichtingen vanuit de politiek om bepaalde groepen voorrang te geven; uiteindelijk is het het meest eerlijke om de oudste aanvraag het eerste te behandelen. Dat is dan ook de basis. Het neemt niet weg dat ook de IND projecten heeft om efficiënter te werken. Een mooi voorbeeld is het project ‘Bespoediging Asielprocedure’.
Wat is minder?
Er worden een paar voorbeelden genoemd van ontwikkelingen, die zand in de machine gooien:
· Her en der pikt de politiek de kersen uit de taart en vraagt daarop te anticiperen;
· Sinds de problemen met de toeslagen-affaire zie je dat de rechters meer geneigd zijn om de vluchteling meer in bescherming te nemen (vroeger mocht je bijvoorbeeld een leeftijdsverklaring in een ander land klakkeloos overnemen; nu moet je dat opnieuw beoordelen, omdat er redenen kunnen zijn dat de vluchteling in een eerder traject heeft gelogen over de leeftijd om verder te kunnen);
· Het zou heel prettig zijn als de dwangsommen kunnen vervallen. Vooral om dat dit handen van de dossiers afhaalt;
· Mensen die vaak een aanvraag doen. Exacte cijfers zijn niet bekend, maar het komt geregeld voor en het kost heel veel tijd;
· Het vele verhuizen van vluchtelingen en gebrek aan dagbesteding helpen niet mee om te zorgen dat de vluchtelingen in een gesprek met de IND een evenwichtig verhaal kunnen geven;
· Jammer voor de VVD: de tweestaten-oplossing is niet populair bij de IND. Hierdoor moet je immers eerst je dossier op orde maken in de wetenschap dat iedereen hiertegen in protest gaat bij de rechter en al het werk weer over moet;
· En als dan vast staat dat iemand niet kan blijven en weg moet dan is een probleem dat er geen paspoort is en het land van afkomst niet meewerkt (of niet mee kan werken, omdat de overheid aldaar niet functioneert) en de persoon dus niet kan worden uitgezet.
Vraag uit de groep: tips voor een gemeente waar een AZC komt
Er zijn twee handige tips:
· Het vele verhuizen van de vluchtelingen maakt dat ze nergens kunnen aarden. Overigens is dit iets waar de gemeente niet veel aan kan doen;
· Een ander punt is dat het werkt als er dagbesteding is. Dat heeft de gemeente wel in de hand.
De stip aan de horizon: het migratiepact
Vanaf 12 juni 2026 moet de nieuwe regelgeving op basis van het migratiepact ingaan. Daar waar de politiek 10 jaar heeft nagedacht over dit enorme pakket (en nog steeds bijschaaft) moeten de IND’s van Europa dit in een paar jaar – tijdens de nog lopende discussie – zien te implementeren.
Uiteraard gaat het migratiepact niet in met terugwerkende kracht. Er zijn dus straks twee bedrijven binnen het IND: het ene (krimpende) bedrijf behandelt de oude aanvragen op de oude regelgeving en het andere (groeiende) bedrijf behandelt de nieuwe aanvragen op de nieuwe regelgeving. Dit neemt niet weg dat het IND uitziet naar deze nieuwe situatie.
De nieuwe regelgeving geeft namelijk ook ruimte om verouderde procedures te versnellen (nu moet iedereen door dezelfde hoepeltjes springen, terwijl de deskundige IND-er’s heel goed kunnen beoordelen wanneer je een processtap kunt overslaan) en verouderde administratiesystemen te moderniseren. Het aanbod om nog allemaal verbeteringen voor te stellen werd dus vriendelijk maar dwingend geweigerd. Iedere wijziging leidt alleen maar tot stroperiger proces. Het wordt wel minder stroperig, maar niet minder zorgvuldig.
Er werd nog veel meer besproken en er waren ook veel meer aanmeldingen. Genoeg reden dus om nogmaals een bezoek bij de IND te gaan organiseren.
Peter Lamberts